Elke dag sondevoeding op school

Internationale Feeding Tube Awareness Week®: Sondevoeding op school

Elke dag krijgt Simon op basisschool Yn de Mande op Schiermonnikoog sondevoeding van de thuiszorg. ‘Als dat niet mogelijk was, sluit ik niet uit dat mijn team toch zou besluiten het zelf te leren en te doen’, zegt directeur Rolf Hulsebos vol overtuiging. CNV Onderwijs, andere bonden en werkgeversorganisaties ontraden medische handelingen door onderwijspersoneel.

Basisschool Yn de Mande geeft passend onderwijs pur sang. Het eiland Schiermonnikoog heeft geen speciaal onderwijs, dus alle kinderen zitten op de reguliere school. Zo ook Simon en vorig jaar een meisje met epilepsie. ‘Als het betekent dat een kind anders naar een school aan de vaste wal moet, willen wij best wat lichte medische handelingen verrichten’, zegt Hulsebos. ‘Maar hulp van de thuiszorg heeft wel mijn voorkeur, als dat geregeld kan worden. In het geval van Simon is dat goed geregeld. Want het gaat niet alleen om het aansluiten van het sondevoedingsslangetje, maar ook om het klaarmaken van de voeding. Als een leraar dat zou moeten doen, wie neemt dan de klas over? Maar als het niet mogelijk was via de thuiszorg, sluit ik niet uit dat mijn team toch zou besluiten het zelf te doen, zeker als hij anders niet bij ons op school zou kunnen zitten en naar de vaste wal moet!’ Toch is Hulsebos het eens met de bonden: ‘Verplichten mag niet. We hebben gekozen voor onderwijs, niet voor de zorg. Het kan alleen als het hele team erachter staat en goed juridisch is ingedekt.’

Ventiel

Laatst struikelde een klasgenoot over de voedingsslang en plopte de MIC-key button eruit, een soort ventiel in Simons buik. Hulsebos: ‘Ik heb Simon mee naar mijn kamer genomen en ben het lijstje af gaan bellen: thuiszorg, ouders, huisarts. Het was binnen tien minuten geregeld, maar’, met een zucht ‘het voelde als een half uur. Als het me niet gelukt was om binnen de tijd hulp te vinden, had ik de button er zelf in moeten drukken. Maar wij zijn daar niet voor opgeleid, zo simpel is het. Als het dan toch een keer moet, moeten er in elk geval goede afspraken over zijn met de ouders, ook over aansprakelijkheid.’

Vier opties

Door passend onderwijs blijven er meer kinderen met een zorgbehoefte in het regulier onderwijs. Daarmee nemen ook de medische handelingen binnen de schoolmuren toe. Regelmatig wordt er dan een beroep gedaan op leraren om een insuline-injectie of sondevoeding te geven, handelingen die vallen onder de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG). Het ministerie van Onderwijs noemt in een Factsheet en Stappenplan Diabeteszorg in het primair onderwijs vier opties voor deze handelingen: de wijkverpleegkundige komt langs op school, het schoolbestuur of samenwerkingsverband heeft een schoolverpleegkundige in dienst, ouders komen op school om de medische handeling te verrichten of leraren doen het als privépersoon op vrijwillige basis.

Ontraden

De laatste optie – de leraar als medisch handelaar – wordt door werknemers- en werkgeversorganisaties sterk ontraden, zo staat te lezen in de nieuwe Arbocatalogus primair onderwijs. Beleidsmedewerker Wouter Prins van CNV Onderwijs legt uit: ‘De politiek heeft geen geld vrijgemaakt voor deze gevolgen van passend onderwijs. Wij willen absoluut niet dat de verantwoordelijkheid nu bij de leraar komt te liggen. Ten eerste is het verrichten van medische handelingen niet hun vak, ten tweede hebben leraren en onderwijsondersteuners er geen tijd voor. Want wie houdt in de tussentijd toezicht op de andere leerlingen?’ Hij benadrukt dat het gaat om structurele medische handelingen, niet om optreden in noodsituaties. ‘Want dan handel je natuurlijk altijd! Kijk, elke school moet zelf beslissen hoe ze deze zorgbehoefte oppakken, maar wij willen absoluut voorkomen dat scholen voor optie 4 kiezen. Want wat is vrijwillig als je te horen krijgt dat je leerling anders naar een andere school moet? Scholen moeten hun personeel beschermen tegen dit soort vrijwilligheid en het in beginsel niet toestaan. Het is aan de politiek om te zorgen dat de eerste drie opties financieel haalbaar worden voor scholen.’

Klein prikje

In het protocol Medische handelingen op scholen van Stichting Best Onderwijs (acht basisscholen in Best) staat: Het bestuur heeft besloten dat alle medewerkers in dienst van de stichting en/of vallend onder de verantwoordelijkheid van de stichting geen medische handelingen mogen verrichten die vallen onder de wet BIG. Bestuurder Marianne Brugge legt uit: ‘Dit hebben we gedaan om personeel dat het niet wil serieus te nemen. Leerkrachten zijn niet opgeleid om medische handelingen te verrichten. We kijken naar mogelijkheden en huren via de ouders Stichting Zuidzorg in. Standaard zeggen we dus nee, maar daarna kijken we wat kan. Prikken voor suiker is tegenwoordig zo’n klein prikje, dat veel leraren dat wel aandurven. In zulke gevallen stellen we met ouders een protocol op waarin toestemming en aansprakelijkheid geregeld is.’

Netwerk

‘Wij hebben op onze scholen zeker leerlingen die wat zorg nodig hebben: een kindje met nierproblemen, kinderen met epilepsie, suikerziekte, allergieën. Een van de scholen heeft een leerling die sondevoeding nodig heeft. Daarvoor komt Zuidzorg op school.’ Brugge wijst op het voordeel van een relatief klein schoolbestuur in een relatief kleine gemeente. ‘We weten elkaar allemaal makkelijk te vinden. We hebben een goed netwerk en direct contact met huisartsen. Dat maakt het makkelijker. Maar wij vinden ook dat behoefte aan medische handelingen geen obstakel mag zijn om een plek te vinden op school. Er is altijd een mouw aan te passen, is het niet door ons zelf met goede afspraken, dan wel door zorginstanties in de omgeving. Het is wel goed om die optie dat leraren zelf medische handelingen verrichten in principe uit te sluiten, zodat ze er nooit toe verplicht kunnen worden.’

Auteur: Ciska de Graaff. Foto: Romy Dam.

Dit is een artikel geplaatst in het kader van de internationale Feeding Tube Awareness Week® van 5-9 februari. Het doel van Feeding Tube Awareness Week® is om bewustzijn te verspreiden over de voordelen van het voeden via sonde/tubes. De Verenging Nee-eten! steunt dit initiatief.